1. Calibration là gì? Tại sao phải Calibration?
Rất nhiều người hiện nay đang đề cao việc thiết lập thông số theo cảm nhận bằng mắt thường hơn là căn chỉnh bằng đĩa calibration chuyên nghiệp. Họ cho rằng đĩa calibration quá phức tạp và... chẳng để làm gì.
Đó là một nhận định hoàn toàn sai!
Cũng giống như việc thưởng thức âm nhạc của giới audiophile, việc thưởng thức hình ảnh của giới videophile cũng rất phức tạp và phân ra nhiều cấp độ.
Ở cấp độ phổ thông, bạn không phân biệt được và không hiểu được bản chất các thông số. Đối với bạn, việc căn chỉnh TV chỉ là cầm chiếc remote lên và bấm nút dựa theo sở thích. Bạn không phân biệt được chất lượng hình ảnh thực sự và thích sặc sỡ, cũng giống như việc bạn không phân biệt được đâu là loa vi tính và đâu là loa hiend trong giới audiophile.
Ở cấp độ cao hơn, bạn bắt đầu hiểu được bản chất của từng thông số, bạn bắt đầu căn chỉnh được chiếc TV bằng đĩa căn chỉnh chuyên nghiệp, và trên hết - bạn bắt đầu biết được đâu là một trải nghiệm hình ảnh đích thực.
Ở cấp độ cao hơn nữa, bạn nhìn một chiếc TV bất kỳ và biết rằng nó đã được cân chỉnh tương đối chính xác hay chưa, và bạn cũng đoán được nó đang thừa hay thiếu cái gì.
…...........
Càng lên cao, bạn càng thấy rằng videophile là một thế giới hấp dẫn và đáng để say mê, không kém gì audiophile. Bạn sẽ ngộ ra được nhiều điều và nhìn nhận mọi thứ ở một góc độ mới, khác hoàn toàn so với trước đây.
Một đĩa calibration là công cụ tuyệt vời nhất để bạn bước vào thế giới videophile. Đến đây, nhiều người tự hỏi rằng tại sao chúng ta không dùng đĩa phim, mà lại phải dùng một đĩa calbration để căn chỉnh?
Hình ảnh của những đĩa phim hiện có trên thị trường đã được các đạo diễn phủ một lớp màu hiệu ứng để phù hợp với nội dung của từng bộ phim. Chúng là những chiếc que có hình dạng khác nhau, và công việc của bạn bây giờ sẽ là vẽ một đường thẳng để biết được vẻ đẹp của những chiếc que cong queo đó. Calibration chính là một chiếc thước đã được khắc số để bạn vẽ nên một đường thẳng chính xác. Bạn không thể dùng một đĩa phim bởi bạn không thể biết được đâu là màu gốc thực sự, còn với đĩa calibration, mọi thứ đều rõ ràng thông qua những con số.
Khác với thiết lập bằng mắt, calibration sẽ là căn chỉnh, tức là điều chỉnh các thông số dựa trên một căn cứ được xác định sẵn từ trước.
2. Chuẩn bị trước khi calibration
Như chúng ta đã biết, môi trường ánh sáng xung quanh và góc nhìn tác động rất lớn đến chất lượng hình ảnh. Do đó, trước lúc calibration, bạn phải xác định được đâu là môi trường ánh sáng và đâu là chỗ ngồi mà mình thường xuyên sử dụng để xem phim. Nếu bạn thích xem phim trong môi trường ánh sáng có cường độ lớn, hãy calibration TV theo môi trường ánh sáng cường độ lớn. Ngược lại, nếu bạn chỉ thích xem phim sau khi đã tắt hết đèn, hãy làm như vậy trước khi calibration TV.
Lưu ý là không nên calibration TV trong môi trường quá sáng và tránh hiện tượng phản xạ trên màn hình để quá trình calibration diễn ra một cách chính xác.
Hiện nay có rất nhiều thiết bị dùng để phát phim và tín hiệu mà chúng tạo ra không hề giống nhau. Bạn sử dụng HTPC để xem phim, hình ảnh mà nó tạo ra chắc chắn có sự khác biệt so với HD Player. Thậm chí giữa một chiếc HD Player sử dụng chip Sigma và một chiếc HD Player sử dụng chip Realtek cũng có sự khác biệt đáng kể về hình ảnh. Điều này có nghĩa là bạn sẽ phải calibration cho từng thiết bị phát phim mà mình sử dụng và lưu chúng vào một profile riêng để áp dụng sau này.
Để quá trình calibration diễn ra suôn sẻ, các bạn ít sử dụng remote để thiết lập nên làm quen dần việc điều chỉnh các thông số. Hãy thử tăng - giảm các thông số và so sánh với các thông tin đã được đề cập trong phần 1.
Cuối cùng, trước khi calibration một chiếc TV, bạn nên dành ra một khoảng thời gian để xem một bộ phim yêu thích bất kỳ nào đó. Điều này không những refresh lại tâm lý mà còn giúp bạn so sánh được sự khác biệt giữa chất lượng hình ảnh trước và sau khi calibration TV.
3. Đĩa calibration
Một bộ đĩa "dễ thương" vừa được ra mắt vào ngày hôm nay đó là ColorMunki Smile. Hiện nhà sản xuất chưa cho biết mức giá cụ thể nhưng hứa hẹn rằng sản phẩm của họ sẽ hỗ trợ việc căn chỉnh nhiều màn hình cùng một lúc và diễn ra hoàn toàn tự động. Bộ đĩa này hoạt động tốt trên cả Windows lẫn Mac, và nó sẽ calibration trên nền tảng đồ họa của hệ điều hành chứ không phải là trực tiếp trên màn hình. Đây cũng là một giải pháp đáng chú ý cho những ai đang sử dụng HTPC. Hy vọng mức giá của nó sẽ không quá mắc.
Trong khuôn khổ bài viết này, chúng ta sẽ calibration TV dựa trên bộ đĩa do AVSHD cung cấp. Đây là một công cụ khá đơn giản, chính xác và hoàn toàn miễn phí. Các bạn có thể tải về tại đây. Sau khi tải về bạn có thể sử dụng phần mềm ổ đĩa ảo kết hợp với trình phát media nào đó hỗ trợ, hoặc sử dụng các loại đầu HD Player có khả năng đọc file iso. Hoặc nếu không thì có thể tải riêng rẽ từng video MP4 dành cho từng bước căn chỉnh.
3. Sử dụng chế độ nào để calibration?
Hầu hết các nhà sản xuất đều thiết lập sẵn cho TV của họ các chế độ phù hợp với từng mục đích khác nhau của người sử dụng. Một số người cho rằng Standard là chế độ tối ưu nhất để calibration, tuy nhiên ý kiến của mình là chế độ Movie (hoặc Cinema). Lý do là mục đích của việc calibration trong bài viết này là để phục vụ phim ảnh, ở chế độ Movie thì nhà sản xuất đã căn chỉnh tương đối chính xác thông số Color Temperature, Color và Tint (Hue). Trong trường hợp không có kính lọc màu và các công cụ đi kèm thì đây sẽ là sự lựa chọn tối ưu.
4. Tắt hết các thành phần bổ sung
Một chiếc TV "sạch sẽ" ngay từ ban đầu sẽ là nền tảng tuyệt vời để chúng ta bắt tay vào calibration nó. Nên nhớ kẻ thù lớn nhất của videophile chính là những thuật toán "ảo tung chảo" do nhà sản xuất thêm vào chiếc TV nhằm tăng giá thành của nó.
Nếu TV bạn có chức năng hỗ trợ làm mượt bằng thuật toán nội suy (Samsung – Auto Motion Plus, Panasonic – Intelligent Frame Creation (IFC), LG – TruMotion, Sharp – Fine Motion Enhanced, Sony – MotionFlow..) hãy tắt nó. Nếu TV bạn hỗ trợ các công nghệ tăng cường hình ảnh không thực sự quan trọng khác, hãy tắt hết và để chiếc TV ở trạng thái sạch sẽ nhất.
5. Bắt đầu
Có hai cách sử dụng đĩa AVSHD, nếu bạn tải file iso hãy nó lên và chọn mục "Basic settings" (căn chỉnh cơ bản) để bắt đầu, nếu bạn tải 5 file MP4 riêng rẽ, hãy mở từng file tương ứng với các bước calibration.
Tuy nhiên, để chủ động hơn, trước khi bước vào căn chỉnh thực sự bạn cũng nên làm quen với đĩa AVSHD. Hãy tham quan và tìm hiểu các mục ở trong đó, cố gắng đoán xem các chapter sẽ phục vụ cho việc cân chỉnh gì - sẽ rất thú vị đấy.
6. Độ sáng (Brightness)
Sau khi chọn Basic Setting, AVSHD sẽ đưa bạn đến mục tinh chỉnh độ sáng (hoặc nếu bạn sử dụng file MP4 thì mở 1-Black Clipping.mp4). Cùng với độ tương phản, độ sáng chính là thông số quan trọng nhất đối với một chiếc TV, quyết định đến chất lượng của hình ảnh mà TV trình diễn.
Ở đây, bạn sẽ thấy một hình ảnh với các nấc thang nhấp nháy. Nấc thang thứ 16 chính là thanh màu đen tham chiếu (Reference Black), tức là giới hạn dưới của màu đen. Để TV có được màu đen tối ưu, bạn sẽ phải chỉnh thông số Brightness (độ sáng) của chiếc TV sao cho thanh màu đen tham chiếu (nấc thang 16) không được nhấp nháy. Lúc này hiện tượng nhấp nháy chỉ xảy ra từ nấc thang thứ 17 đến nấc thang thứ 25.
Như đã nói ở phần 1, nếu bạn chỉnh màu đen quá sâu (vượt qua màu đen tham chiếu) thì các chi tiết ở trong vùng tối sẽ bị mất. Ngược lại, nếu chỉnh quá cao thì màu đen sẽ bị rửa và trông giống như màu xám.
Thường thì sau khi ra khỏi dây chuyền, các nhà sản xuất sẽ thiết lập độ sáng của TV rất cao, do đó việc giảm độ sáng có thể khiến bạn thất vọng về chiếc TV. Nhưng không sao, đó mới là chất lượng đích thực của sản phẩm đó. Hãy kiểm tra thật kỹ Brightness, cố gắng so sánh các chi tiết trong vùng tối khi TV ở trong môi trường ánh sáng lớn và khi TV ở trong môi trường tối nhằm đảm bảo rằng bạn đã không để sót bất cứ thông tin nào. Thông thường, khi bạn tắt hết đèn trong phòng thì hiện tượng nhấp nháy ở các thanh sẽ trở nên rõ ràng hơn.
7. Độ tương phản (Contrast)
Để chỉnh độ tương phản, bạn sử dụng chapter 2 và chapter 3 trong đĩa AVSHD.
Ở chapter 3, bạn sẽ thấy một hình ảnh với các nấc thang nhấp nháy giống như ở phần căn chỉnh Brightness. Nấc thang thứ 235 chính là màu trắng tham chiếu (Reference White), tức là giới hạn trên của màu trắng. Bạn sẽ phải căn chỉnh thông số Contrast sao cho thanh Reference White (số 35) không còn nhấp nháy. Lúc này chỉ có các thanh từ số 230 đến 234 là còn nhấp nháy.
Nếu tăng độ tương phản lên quá cao, thì các nấc thang nhấp nháy sẽ lùi dần về số 230 và - như đã nói ở phần 1 - lúc này các chi tiết trong vùng sáng của bạn sẽ bị mất.
Tiếp tục các bạn bật chapter 2 lên, các bạn sẽ thấy một hình ảnh với đường viền màu trắng nhấp nháy kết hợp với một hình chữ nhật màu đen nhấp nháy ở giữa. Đây chính là màn kết hợp giữa chapter 1 và chapter 3 trong đĩa AVSHD.
Hãy nhớ: việc căn chỉnh độ tương phản có thể ảnh hưởng tới độ sáng, và ngược lại.
Chapter 2 chính là công cụ để bạn đảm bảo rằng sau khi thay đổi đối tượng này thì đối tượng kia sẽ không bị ảnh hưởng.
Bạn kiểm tra thật kỹ xem thanh màu đen tham chiếu và thanh màu trắng tham chiếu có bị nhấp nháy hay không. Nếu có hiện tượng nhấp nháy, hãy cân chỉnh lại độ sáng hoặc độ tương phản ngay lập tức.
Màn kiểm tra này phải được thực hiện trong môi trường ánh sáng mà bạn sử dụng để xem phim, và nếu môi trường xem phim hơi sáng, bạn có thể không thấy hiện tượng nhấp nháy ở thanh số 17 và 18. Nhưng không sao, miễn là từ thanh số 19 đến thanh số 28 vẫn còn nhấp nháy là đã đủ đảm bảo màu đen mà bạn thiết lập đã tối ưu.
8. Overscan:
Overscan chính là hiện tượng mà hình ảnh nhận được bị vượt quá các cạnh của TV. Đây là một đứa con rơi còn sót lại của công nghệ CRT. Để xác định được TV của bạn có bị hiện tượng này không, hãy bật chapter 5 của đĩa AVSHD lên.
Ở chapter 5, các bạn chú ý vào 4 cạnh của màn hình. Hãy chắc chắn rằng bạn nhìn thấy đường viền trắng rất nhỏ bên ngoài hàng chữ "Outside White Line Indicates No Overscane", nếu không thấy hãy tìm đến mục "Picture size" hoặc "Screen size" trên TV của bạn để thiết lập lại cho đúng.
9. Độ nét (Sharpness)
Đầu tiên, hãy lại thật gần màn hình, tăng độ nét lên maximum, sau đó giảm xuống từ từ cho đến khi bạn không nhìn thấy viền trắng ở xung quanh hình vuông lớn ở giữa, và các điểm ảnh màu trắng ở trong hình vuông không còn bị nhòe nữa.
Sharpness là một thông số khó chịu, đặc biệt là nó thường gây lóa mắt khi căn chỉnh. Do đó, để kỹ hơn, bạn phải tăng giảm một vài lần và đảm bảo không còn nhìn thấy vòng tròn ở trên các đường nhỏ màu đen cũng như không còn hiện tượng Moiré Pattern trên bất kỳ hình nào.
Việc căn chỉnh độ nét đôi khi mang đến những bất ngờ, đặc biệt trên rất nhiều TV thì độ nét phải về 0 thì hình ảnh mới trở nên chính xác. Do đó hãy mạnh dạn giảm độ nét xuống thật thấp và thử nghiệm nó trên một vài video để đảm bảo rằng hình ảnh mà TV của bạn trình diễn một cách tự nhiên và mượt mà nhất.
11. Color
Với kính lọc màu, các bạn chọn chapter 4. Một mô hình thử nghiệm xuất hiện, hãy chú ý đến 2 hộp (màu xanh và màu xám) ở hai bên, phải căn chỉnh thông số Color để đảm bảo rằng khi đeo kính bạn sẽ không thấy chúng nhấp nháy nữa.
12. Tint (Hue)
Tương tự như Color, bạn sẽ sử dụng kính lọc màu xanh để căn chỉnh Tint. Mục đích là làm cho 2 hình chữ nhật ở giữa không còn nhấp nháy.
Trường hợp các bạn vẫn thấy các hình chữ nhật nhấp nháy, mặc dù đã căn chỉnh color và tint bằng mọi cách. Đừng quá lo lắng, đó là điều bình thường và hãy cố gắng căn chỉnh làm sao cho hiện tượng nhấp nháy diễn ra thấp nhất nhằm đảm bảo sự tối ưu cho màu sắc của màn hình.
13. Kiểm tra lại các dải màu
Bây giờ sau khi đã căn chỉnh xong các thông số, bạn sẽ kiểm tra lại các dải gradient xem chúng có bị hiện tượng nhuốm màu hay không. Các dải gradient này có bước màu là 5%.
Trở lại menu chính của đĩa AVSHD, chọn "Misc Patterns", sau đó chọn "A - Additional" và chọn chapter 3.
Hãy lại gần màn hình và để ý các dải màu. Nếu phân biệt được tất cả các bước màu thì xin chúc mừng, màn hình của bạn đã cho ra màu sắc tương đối chính xác.
Ngược lại, nếu một số bước màu trên các dải màu không thể phân biệt được, thì màn hình của bạn chưa thực sự tối ưu. Việc sửa chữa trong trường hợp này không hề đơn giản, nhưng bạn có thể giảm độ sáng hoặc độ sắc nét một chút để cho màu sắc không bị nhuốm nhiều quá.
Nếu phần nhấp nháy không chính xác, bạn cũng không thể sửa chữa bằng cách thiết lập các thông số. Tuy nhiên, tình hình vẫn có thể cải thiện đôi chút bằng cách chỉnh độ sáng hoặc độ nét.
Nói chung, ít khi bạn phải dùng tới độ sáng và độ nét ở bước kiểm tra này. Nhưng trong những trường hợp xấu, hãy nhớ rằng khi bạn chỉnh lại độ sáng, thì bạn phải kiểm tra lại toàn bộ thông số để đảm bảo mọi thứ đều tối ưu.
14. Thử nghiệm bằng phim ảnh
Sau khi hoàn tất việc calibration TV, bạn nên dành ra một khoảng thời gian nhất định thể thưởng thức các bộ phim trên các thông số mới. Hãy thử nghiệm bằng nhiều thể loại phim khác nhau. Để kiểm tra chi tiết trong bóng đêm, hãy chọn những phim như là The Dark Knight hay Avatar, còn để kiểm tra tông màu da, độ rực rỡ thì chọn những phim như là The Fifth Element, các phim của Disney hay thậm chí là phim xxx nếu muốn. Ngoài ra còn có thể xem một và trận đấu bóng đá, biểu diễn bikini, ca nhạc... để đảm bảo rằng phần căn chỉnh đã chính xác và hợp với mắt bạn.
Đừng ngần ngại thay đổi một vài thông số hoặc căn chỉnh lại toàn bộ nếu như bạn cảm thấy nghi ngờ. Việc căn chỉnh đôi khi lấy mất của bạn vài chục phút nhưng sẽ đem đến hàng tiếng xem phim tuyệt vời cho cả gia đình.
