Các chuyên gia cho rằng hướng dẫn này không chỉ sai luật, đi ngược lại các văn bản hướng dẫn trước đây, mà còn ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của phụ nữ đang trong độ tuổi sinh sản.
Tiền hậu bất nhất
Văn bản này được Tổng cục Thuế trả lời cho Công ty TNHH điện tử Việt Tường (Đồng Nai), đồng thời gửi cho Cục Thuế tỉnh Đồng Nai. Theo đó, Tổng cục Thuế viện dẫn thông tư 84 khẳng định trợ cấp một lần khi sinh con hoặc nhận con nuôi do cơ quan bảo hiểm chi trả thì không chịu thuế TNCN. Còn tiền lương hưởng chế độ thai sản do BHXH chi trả thay lương phải tính vào thu nhập chịu thuế TNCN. Công văn này đã vấp phải sự phản ứng của dư luận.
Luật sư Trần Xoa, giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang, cho rằng văn bản sai ngay từ khái niệm. "Không thể gọi là tiền lương hưởng chế độ thai sản vì trong thời gian này người lao động không đi làm. Bản chất đó là một khoản trợ cấp cho người lao động khi nghỉ thai sản và Luật BHXH quy định các khoản trợ cấp BHXH không chịu thuế TNCN" - ông Xoa nói. Cũng theo ông Xoa, nếu thực hiện như hướng dẫn của Tổng cục Thuế thì người ốm đau được miễn thuế, còn nếu nghỉ thai sản lại phải chịu thuế.
Kiến nghị xem xét lại
Trước bức xúc của các doanh nghiệp, ngày 12-9 Cục Thuế TP.HCM đã có văn bản gửi Tổng cục Thuế, trong đó nêu rõ từ ngày 1-1-2009 Cục Thuế đã hướng dẫn thực hiện thống nhất trên địa bàn về việc không tính thuế với khoản thu nhập mà người lao động nhận được từ BHXH. Trong khi theo hướng dẫn mới, trừ khoản trợ cấp một lần khi sinh con, nhận con nuôi (một tháng lương) thì các khoản khác phải tính thuế. Cục Thuế TP.HCM đề nghị Tổng cục Thuế xem xét và sớm có văn bản hướng dẫn cụ thể để Cục Thuế trả lời cho các doanh nghiệp. Trường hợp Tổng cục Thuế khẳng định vẫn phải tính thuế với khoản trợ cấp này thì đề nghị hướng dẫn thêm về thời gian thực hiện và không xử lý hồi tố.
Một chuyên gia nguyên là cán bộ thuế nói: "Văn bản của Tổng cục Thuế viện dẫn thông tư 84 khẳng định tiền lương hưởng chế độ thai sản do BHXH trả thay lương phải tính thuế TNCN, nhưng cũng tại thông tư 84 lại có quy định các khoản trợ cấp khác do BHXH trả không chịu thuế TNCN. Chiếu theo Luật lao động sửa đổi thì khoản tiền mà người lao động nhận được khi nghỉ thai sản chính là khoản trợ cấp khác chứ không phải tiền lương. Trong khi công văn 2139 của Tổng cục Thuế khẳng định đó là tiền lương là không chính xác" - vị chuyên gia này nói.
Đáng chú ý là văn bản này đi ngược với công văn hướng dẫn trước đó của Tổng cục Thuế ban hành năm 2008. Trong đó khẳng định các khoản thu nhập mà cá nhân nhận được từ quỹ BHXH theo chế độ trợ cấp thai sản bao gồm cả tiền trả thay lương khi nghỉ việc sinh con theo quy định của Luật BHXH được miễn thuế TNCN. Nay cũng với nội dung này Tổng cục Thuế lại hướng dẫn khác đi. "Như vậy là sai luật, đồng thời ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của hàng triệu lao động nữ. Nhất là khi từ tháng 5-2013, Luật lao động tăng thời gian nghỉ thai sản từ bốn tháng lên sáu tháng nhằm tạo điều kiện cho bà mẹ và trẻ em" - vị chuyên gia này nói thêm.
Doanh nghiệp bức xúc
Chị Cao Thị Tuyết Lý, kế toán trưởng Công ty TNHH HBP Project Management chuyên tư vấn thiết kế quản lý dự án xây dựng có trụ sở tại quận 4, TP.HCM, cho biết sau khi nhận được thông tin này không chỉ bản thân chị mà nhiều người trong công ty rất bức xúc. Từ đầu năm đến nay đã có hai trường hợp nhân viên của công ty nghỉ thai sản và công ty không khấu trừ thuế TNCN cho khoản phụ cấp thai sản nhận từ BHXH. Sắp tới có thêm nhiều trường hợp khác chuẩn bị nghỉ thai sản theo chế độ. Với tiền lương trung bình 6 triệu đồng/tháng, bốn tháng nghỉ thai sản họ được nhận trợ cấp khoảng 24 triệu đồng. "BHXH, bảo hiểm y tế đã ưu đãi cho người lao động không phải đóng trong giai đoạn này, thì không lý do gì lại đưa vào thu nhập chịu thuế TNCN. Tốt hơn hết nên cho phụ nữ được hưởng trọn vẹn khoản tiền này để phục hồi sức khỏe và nuôi con" - chị Lý nói.
Theo chị Lý, hiện tại Chính phủ hỗ trợ miễn thuế TNCN cho người có thu nhập chịu thuế ở bậc 1 thì không lý do gì lại tính thuế TNCN của người phụ nữ ở giai đoạn thai sản. Hơn nữa hiểu theo Luật BHXH, các khoản chi từ quỹ BHXH là trợ cấp BHXH. Trợ cấp thai sản là một trong những khoản được chi từ quỹ BHXH phải được loại trừ khỏi thu nhập chịu thuế TNCN.
Chị P.P.K., kế toán một công ty hóa mỹ phẩm có trụ sở tại quận 1, TP.HCM, cho biết theo các hướng dẫn trước đây, các khoản trợ cấp được hưởng khi nghỉ thai sản đều được miễn thuế TNCN. Từ trước đến nay công ty vẫn theo hướng dẫn cũ, coi đó là một khoản trợ cấp BHXH và không tính vào thu nhập chịu thuế của người lao động. Tuy nhiên với văn bản trả lời mới của Tổng cục Thuế, doanh nghiệp rất bối rối. Tuy nhiên chị lo nhất là phản ứng của các lao động nữ sắp nghỉ thai sản khi nghe thông báo này. "Chắc chắn người lao động sẽ chất vấn rằng tại sao trước đây không khấu trừ thuế mà nay lại khấu trừ" - chị P.P.K. nói.
